Kn/ಮೂಲಭೂತ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳು

ಆಯುರ್ವೇದವು ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡದ ಪ್ರಾಚೀನ ಔಷಧ ಪದ್ಧತಿಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಸುಮಾರು 5000 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆಯುರ್ವೇದ ಎಂಬ ಪದವು ಎರಡು ಸಂಸ್ಕೃತ ಪದಗಳ ಸಂಯೋಗವಾಗಿದೆ 'ಆಯುಸ್', ಅಂದರೆ 'ಜೀವನ' ಮತ್ತು 'ವೇದ', ಅಂದರೆ 'ವಿಜ್ಞಾನ', ಹೀಗಾಗಿ ಆಯುರ್ವೇದವು ಅಕ್ಷರಶಃ 'ಜೀವನದ ವಿಜ್ಞಾನ' ಎಂದರ್ಥ. ಇತರ ಔಷಧೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿ, ಆಯುರ್ವೇದವು ರೋಗಗಳ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗಿಂತ ಆರೋಗ್ಯಕರ ಜೀವನಶೈಲಿಯ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚು ಗಮನಹರಿಸುತ್ತದೆ. ಆಯುರ್ವೇದದ ಮುಖ್ಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯೆಂದರೆ ಅದು ಗುಣಪಡಿಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ವೈಯಕ್ತೀಕರಿಸುತ್ತದೆ.

ಆಯುರ್ವೇದದ ಪ್ರಕಾರ, ಮಾನವ ದೇಹವು ನಾಲ್ಕು ಮೂಲಭೂತ ಅಂಶಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ - ದೋಷ, ಧಾತು, ಮಾಲಾ ಮತ್ತು ಅಗ್ನಿ. ಆಯುರ್ವೇದದಲ್ಲಿ ದೇಹದ ಈ ಎಲ್ಲಾ ಮೂಲಭೂತ ಅಂಶಗಳಿಗೆ ಅಪಾರ ಮಹತ್ವವಿದೆ. ಇವುಗಳನ್ನು 'ಮೂಲ ಸಿದ್ಧಾಂತ' ಅಥವಾ 'ಆಯುರ್ವೇದ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯ ಮೂಲಭೂತ ಮೂಲಭೂತಗಳು' ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.[1]

ದೋಷ

ದೋಷಗಳ ಮೂರು ಪ್ರಮುಖ ತತ್ವಗಳೆಂದರೆ ವಾತ, ಪಿತ್ತ ಮತ್ತು ಕಫ, ಇದು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಕ್ಯಾಟಬಾಲಿಕ್ (ಆಹಾರದ ಸಂಕೀರ್ಣ ಅಣುಗಳನ್ನು ಸರಳ ಅಣುಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುವ) ಮತ್ತು ಅನಾಬೋಲಿಕ್ (ಸರಳ ಅಣುಗಳನ್ನು ಸಂಕೀರ್ಣ ಅಣುಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುವ) ಚಯಾಪಚಯ(ಮೆಟಾಬೊಲಿಸಮ್-ಜೀವಂತ ಜೀವಿಯಲ್ಲಿನ ಜೀವನವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ನಡೆಯುವ ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆ)ವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. ಮೂರು ದೋಷಗಳ ಮುಖ್ಯ ಕಾರ್ಯವೆಂದರೆ ದೇಹದಾದ್ಯಂತ ಜೀರ್ಣವಾದ ಆಹಾರಗಳ ಉಪಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ಸಾಗಿಸುವುದು, ಇದು ದೇಹದ ಅಂಗಾಂಶಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ದೋಷಗಳಲ್ಲಿನ ಯಾವುದೇ ಅಸಮರ್ಪಕ ಕಾರ್ಯವು ರೋಗವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಧಾತು

ಧಾತುವನ್ನು ದೇಹವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವಂಥದು ಎಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಬಹುದು. ದೇಹದಲ್ಲಿ ಏಳು ಅಂಗಾಂಶ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಿವೆ. ಅವು ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ, ರಕ್ತ, ಸ್ನಾಯು, ಕೊಬ್ಬಿನ ಅಂಗಾಂಶ, ಮೂಳೆ, ಮೂಳೆ ಮಜ್ಜೆ ಮತ್ತು ವೀರ್ಯವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ರಸ, ರಕ್ತ, ಮಾಂಸ, ಮೇಧ, ಅಸ್ಥಿ, ಮಜ್ಜ ಮತ್ತು ವೀರ್ಯ. ಧಾತುಗಳು ದೇಹಕ್ಕೆ ಮೂಲಭೂತ ಪೋಷಣೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅದು ಮನಸ್ಸಿನ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಮತ್ತು ರಚನೆಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಮಲ

ಮಲ ಎಂದರೆ ತ್ಯಾಜ್ಯ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು ಅಥವಾ ಕೊಳಕು. ಮಲಗಳಲ್ಲಿ ಮೂರು ಮುಖ್ಯ ವಿಧಗಳಿವೆ, ಉದಾ. ಮಲ(ಹೇಲು), ಮೂತ್ರ(ಉಚ್ಚೆ) ಮತ್ತು ಬೆವರು. ಮಲಗಳು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ದೇಹದ ತ್ಯಾಜ್ಯ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಾಗಿವೆ, ಆದ್ದರಿಂದ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಸರಿಯಾದ ಆರೋಗ್ಯವನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ದೇಹದಿಂದ ಅವುಗಳ ಸರಿಯಾದ ವಿಸರ್ಜನೆ ಅತ್ಯಗತ್ಯ. ಮಲದಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಎರಡು ಅಂಶಗಳಿವೆ, ಅಂದರೆ ಮಲ ಮತ್ತು ಕಿಟ್ಟ. ಮಲ ದೇಹದ ತ್ಯಾಜ್ಯ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು, ಕಿಟ್ಟಾ ಧಾತುಗಳ ತ್ಯಾಜ್ಯ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು.

ಅಗ್ನಿ

ದೇಹದ ಎಲ್ಲಾ ರೀತಿಯ ಚಯಾಪಚಯ ಮತ್ತು ಜೀರ್ಣಕಾರಿ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಅಗ್ನಿ ಎಂಬ ದೇಹದ ಜೈವಿಕ ಬೆಂಕಿಯ ಸಹಾಯದಿಂದ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಅಗ್ನಿಯನ್ನು ಆಹಾರ ನಾಳ, ಯಕೃತ್ತು ಮತ್ತು ಅಂಗಾಂಶ ಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ವಿವಿಧ ಕಿಣ್ವಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಬಹುದು.